Belli Bir Ülkede Belli Bir Dönemde Uygulanan Vergilerin (Geniş Anlamda Tüm Kamu Gelirlerinin) Bütününe İlişkin Hukuki Rejim, Vergi Sistemi Olarak Nitelendirilir. Türk Vergi Sistemi İse, Türkiye’de Belli Bir Dönemde Uygulanan Vergileri İnceler. Türkiye’de Şu An Çok Vergili Sistem Geçerli Olup, Birden Fazla Kaynak Üzerinden Alınan Birden Fazla Vergi Bulunmaktadır.
Vergi Hukuku Literatüründe “Türk Vergi Sistemi” Özel Vergi Hukuku Olarak Da Adlandırılır. Bu Adlandırmada, Vergi Hukukuna İlişkin Genel İlkeler Genel Vergi Hukuku Adı Altında Anlatılırken, Türk Vergi Sistemi Ya Da Özel Vergi Hukukunda, Uygulamada Olan Vergi Türlerinin Yapısı Ve Bu Vergilere İlişkin Hukuk Kuralları İncelenir.
Vergi Sistemi Birçok Ölçüte Göre Bölümlere Ayrılarak Analiz Edilebilir. Bu Ölçütler:
1. Mükellefin Durumuna Göre; Subjektif Ve Objektif Vergiler,
2. Vergiyi Ödeyen İle Vergi Yükünü Taşıyan Kişi Ayrıma Göre; Dolaysız Ve Dolaylı Vergiler,
3. Verginin Kapsamına Göre; Genel Ve Özel Vergiler
4. Vergilendirilen Ekonomik Kaynağa Göre; Gelir Üzerinden Alınan Vergiler, Servet Üzerinden Alınan Vergiler Ve Harcama Üzerinden Alınan Vergiler.
Türkiye’deki Vergiler Üç Kategoriye Ayrılır
Gelir Vergisi
- Kişisel Gelir Vergisi
- Kurumsal Gelir Vergisi (Kuruluşlar)
- Stopaj Vergisi
Maliyet Vergisi
- Katma Değer Vergisi (KDV)
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
- Damga Vergisi
- Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)
Varlık Vergisi (Servet)
- Konut Vergisi
- Motorlu Taşıt Vergisi
- Veraset Ve İntikal Vergileri
Gelir Vergisi
Türkiye’de Gelir Üzerinden Alınan Vergiler; Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi Ve Stopaj Vergileridir
Gelir Vergisinde, Gerçek Kişilerin Gelirleri Belli Kurallar Çerçevesinde Vergilendirilirken; Kurumlar Vergisinde İse Sermaye Şirketleri, Kooperatifler, İş Ortaklıkları, Dernek Ve Vakıflara Bağlı İktisadi İşletmeler Ve İktisadi Kamu Kuruluşlarının Elde Ettiği Gelir Vergilendirilir. Türkiye’de Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler, Çok Çeşitli Olup, En Bilinenleri Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Damga Vergisi, Şans Oyunları Vergisi, Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Özel İletişim Vergisi, Eğlence Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi, Gümrük Vergileri, Harçlar Vb.’Dir.
- Kişisel Gelir Vergisi
Gerçek Kişilerin Gelirleri, Gerçek Kişi Gelirleri Üzerinden Vergiye Tabidir. Gelir, Bir Kişinin Bir Takvim Yılı Boyunca Elde Ettiği Kazanç Ve Faiz Miktarını İçerir. Türkiye Vergi Kanununa Göre Vergiler Aşağıdaki Kategorilere Ayrılır:
• İş Geliri
• Mahsul Geliri
• Maaş
• Serbest Meslekten Elde Edilen Gelir
• Konuttan Elde Edilen Kar – Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Vergisi
• Taşınır Sermayeden Kar
• Diğer Gelir Ve Karlar
Şahısların İkametgahı İle İlgili Olarak, Türkiye Vergi Sistemi Tam Yükümlülükler Ve Sınırlı Yükümlülükler Şeklinde Uygulanmaktadır. Böylece, Tam Mükellefiyette, Bir Yıl Boyunca Türkiye İçinde Ve Dışında Elde Edilen Tüm Gelir Ve Menfaatler (Bir Takvim Yılında Türkiye’de Kesintisiz Olarak 6 Aydan Fazla İkamet Eden Kişiler İçin) Vergiye Tabidir. Ancak, Türkiye’de İkamet İzni Bulunmayan Kişileri İçeren Sınırlı Yükümlülüklerde Sadece Kişilerin Türkiye Sınırları İçinde Elde Ettiği Gelir Ve Menfaatler Vergiye Tabidir.
Gelir vergisi, kazanç miktarına göre değişiklik gösteren oranlara sahiptir. 2025 yılı için gelirlerin vergilendirme oranları yukarıda yer almaktadır. Bu oranlara göre hesaplama şöyledir:
- Vergiye konu ücret dışı gelir 100.000 TL ise tahakkuk eden vergi (100.000 x %15) miktarı 15.000 TL‘dir.
- Vergiye konu ücret dışı gelir 200.000 TL ise 158.000 TL’si için 23.700 TL ve kalan 32.000 TL için (32.000 x %20) miktarı 6.400 TL’dir. Tahakkuk eden vergi tutarı ise toplam 32.100 TL olacaktır.
- Vergiye konu ücret dışı gelir 300.000 TL ise 158.000 TL’si için 23.700 TL ve kalan 142.000 TL için (142.000 x %20) miktarı 28.400 TL’dir. Tahakkuk eden vergi tutarı ise toplam 52.100 TL olacaktır.
- Kurumsal Gelir Vergisi (Kuruluşlar)
Kurumsal Gelir Vergisi, Tüzel Kişiliğe Sahip Kuruluş Ve Şirketleri İçerir. Bunlar:
• Sermaye Şirketleri
• Kooperatifler
• Kamu Ekonomik Kurumları
• Derneklere Ve Bağışlara Ait İşletmeler
• İş Ortaklıkları
Vergi Sistemindeki Stopaj, Bireylerin Gelir Vergisini Hesaplamanın Bir Yolunu İfade Eder. Böylelikle Şirketler, Kuruluşlar Ve İşverenler Kişisel Gelir Vergisi Tutarını Doğrudan Bu Kişilerin Net Ücretlerinden Düşer Ve Bu Kesintilerin Toplamını, Çalışanları Adına Devlete Öderler. Stopaj Vergisi Genellikle Çalışanlara Ödeme Yapmak, Serbest Sözleşmeler Ödemek, Kira Ödemek Ve Şirketlere Temettü Ödemek İçin Kullanılır. Bu Nedenle, Stopaj Vergisi Dört Türü İçerir:
3-1- Çalışanların Maaşlarından Kesilen Vergi
Türkiye Vergi Sisteminde, Vergi Tahsilatını Güvence Altına Almak İçin Mükellef Maaşları Düşülerek Belirli Vergiler Tahsil Edilmekte, Hatta Kurum Ve Şirket Çalışanlarının Aylık Maaşları, Vergi Tutarı Düşülerek Ödenmektedir. Ancak, Şirketlerin Ve İşveren Kuruluşlarının, Vergi Dairesine Başvurarak Ve Beyanname Sunarak Üç Ayda Bir Veya Yıllık Olarak Stopaj Vergisi Başvurusu Yapması Gerekmektedir.
Yıllık geliriniz 158 bin TL’ye kadar ise vergi oranınız %15. 330 bin TL’ye kadar ise 158 bin TL’lik kısmı için 23 bin 700 TL, üzerindeki tutarlar için %20. 800 bin TL’ye kadar ise 330 bin TL’lik kısmı için 58 bin 100 TL, üzerindeki tutarlar için %27.
3-2- İşyeri Kira Vergisi (Ticari)
Bir Diğer Vergilendirme Şekli, Ticari Tesislerdeki Kira Vergisidir. Türkiye’de, Vergi Dairesi Tarafından Alınan Kira Vergisi, Ticari Mülkün Sahibine Değil, Kirayı Verene Uygulanmaktadır. Aslında, Bu Tür Vergiler Mülk Sahibinin Değil, Kiracının Ve İşletme Sahibinin Sorumluluğundadır. Türkiye’deki Ticari Binalar İçin Kira Vergisi Oranı % 20’dir. Bu Verginin Konut Kapsamında Mülkleri İçermediğini, Yalnızca İş Yerleri Ve Ticari Binalar İçin Olduğunu Belirtmek Gerekir.
3-3- Serbest Meslekler Vergisi
Gelir Vergisi Kanunu’nun 18 inci maddesi kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden %17, Diğerlerinden %20, oranında kesinti yapılır. Bu kesinti, bir ön vergileme olup, yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.
3-4- Hisse Senedi Karı Vergisi
KÂR PAYLARI senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilenler %0 oranında stopaja tabi. – İki yıldan fazla süreyle elde tutulan girişim sermayesi yatırım fonu ve gayrimenkul yatırım fonu katılma paylarından elde edilenler %0 oranında stopaja tabi. edilenler %7,5, oranında stopaja tabi.
Maliyet Vergisi
Maliyet Vergisi Dört Türe Ayrılır:
1- Katma Değer Vergisi (KDV)
Türkiye’de Uygulanan KDV Genellikle% 1, % 10 Veya % 20’dir. Örneğin, Ekmeğin KDV’si Yüzde 1, Çoğu Gıda Vergisi Yüzde 10 Ve Elektronik Vergisi Oranı Yüzde 20’dir. Ticaret, Sanayi, Tarım Ve Serbest Meslek Mal Ve Hizmetlerinin Yanı Sıra Ülkeye İthal Edilen Mal Ve Hizmetler KDV’ye Tabidir. Aslında, Türkiye Vergi Sistemi Mal Ve Hizmetlerin Tedariki Ve İthalatından KDV Alıyor. Katma Değer Taahhüdü, Bir Kişi Veya Kuruluş Türkiye’de Ticari, Endüstriyel, Tarımsal Veya Serbest Meslek Faaliyetlerinde Bulunduğunda Veya Mal Ve Hizmet İthal Ettiğinde Ortaya Çıkar.
Bazı KDV Muafiyetleri Ve İstisnaları Şunları İçerir:
- Ürün Ve Hizmet İhracatı
- Türkiye Dışındaki Müşteriler (Yani Yerleşik Olmayan Müşteriler) İçin Uluslararası Dolaşım (Roaming) Anlaşmalarına Uygun Olarak Ve Karşılıklılık Söz Konusu Olduğunda Türkiye’de Sağlanan Dolaşım Hizmetleri
- Petrol Arama Faaliyetleri
- Diplomatik Misyonlara, Konsolosluklara Ve Uluslararası Kuruluşlara Ve Bunların Personeline Verilen Vergi Muafiyetleri Ve İmtiyazları (Genellikle Karşılıklılığa Tabidir)
- Limanlarda Ve Havaalanlarında Gemi Ve Uçaklar İçin Verilen Hizmetler
- Uluslararası Taşımacılık Ve Transit İle İlgili Vergi Muafiyetleri
- Doğrudan Yabancı Yatırımı Teşvik Etme Bağlamında Türkiye’ye Ekipman Ve Makinelerin Girişini Kolaylaştırmak
- Serbest Ticaret Bölgelerinde Faaliyet Gösteren Müşteriler Ve Şirketler İçin Vergi Muafiyeti
- Bankacılık Ve Sigorta İşlemleri, Bankacılık Ve Sigorta İşlemleri İçin Ayrı Olarak Vergilendirilebileceğinden KDV’den Muaftır.
KDV Ödeme Zamanı
KDV Aylık Bir Vergidir Ve Bir Sonraki Ayın 24. Gününe Kadar Beyan Edilmelidir. Bu Verginin Ödenmesi, Şirket Muhasebecisinin Sorumluluğundadır. KDV Genellikle Hizmet Alırken Ya Da Harcama Esnasında Peşinen Ödenir.
2-Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi Aşağıdaki Dört Mal Grubuna Uygulanmaktadır:
- Petrol Ürünleri, Doğal Gaz, Makine Yağları, Çözücüler Ve Bunların Türevleri.
- Arabalar Ve Diğer Ulaşım Araçları, Motosikletler, Uçaklar, Helikopterler Ve Gezi Tekneleri.
- Tütün Ve İlgili Ürünler Ve Alkollü İçecekler.
Her Mal Ve Hizmet Teslimatında Alınan KDV’nin Aksine, Özel Tüketim Vergisi Yalnızca Bir Kez Uygulanır.
3- Bankacılık Ve Sigorta İşlemlerinden Alınan Vergi
Türkiye’de Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi oranı, 2023 yılında yürürlükte olan vergi kanunlarına göre %5’tir. BSMV oranı, Türkiye’de yürürlükte olan vergi kanunlarına göredir. Vergi oranı, bankacılık işlemleri, sigorta işlemleri, ödeme sistemleri ve benzeri finansal işlemlerden alınan bir vergidir.AP 8 Azer 1402
4- Damga Vergisi
Damga Vergisi, Sözleşmeler, Anlaşmalar, Borçlar, Hisse Senetleri, Kimlik Bilgileri, Garantiler, Mali Tablolar Ve Maaş Bordroları Dahil Olmak Üzere Çok Çeşitli Belgeler İçin Geçerlidir. Damga Vergisi,%0,189 İle %0,948 Arasında Belge Değerinin Yüzdesi Olarak Belirlenir Ve Bazı Belgeler İçin Sabit Fiyat (Önceden Belirlenmiş Fiyat) Olarak Alınır.
Varlık Vergisi (Servet)
Türkiye’de Üç Tür Varlık Vergisi Vardır
1- Konut Vergisi
Türkiye’de Sahip Olunan Binalar, Daireler Ve Arsalar %0,1 İle %0,6 Aralığında Emlak Vergisine Tabidir. Motorlu Taşıt Vergileri, Araç Motorunun Ömrüne Ve Kapasitesine Göre Değişen Sabit Bir Miktar Üzerinden Yıllık Olarak Alınmaktadır.
2-Motorlu Taşıt Vergisi
Bu Tür Vergilerin Mükellefleri, Trafik Sicil Müdürlükleri, Belediye Ve Liman, Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Sicil Dairesinde Kendi Adlarına Kayıtlı Motorlu Taşıt Sahibi Gerçek Ve Tüzel Kişilerdir. Kara Taşıtları İçin Motorlu Taşıtlar Vergisi Miktarı Taşıtların Ağırlıklarına, Ömürlerine, Silindir Kapasitelerine Ve Yakıt Tüketimlerine Göre Belirlenmektedir. Emlak Vergisi Yıllık Olarak Belirlenir Ve Her Yılın Ocak Ayı Başında Ödenir. Motorlu Taşıtlar Vergisi İse Her Yıl Ocak Ve Temmuz Aylarında İki Eşit Taksitte Ödenir.
3- Veraset Ve İntikal Vergileri
Hediye Olarak Veya Miras Yoluyla Alınan Ürünler, Öğelerin Tahmini Değerine Bağlı Olarak Artan Bir Vergi Oranına Tabidir. Yabancı Bir Ülkede Ödenen Veraset Vergisi, Sermayenin Vergilendirilebilir Değerinden Düşülür. Veraset Ve İntikal Vergileri, Üç Yıllık Bir Süre Boyunca Altı Aylık Taksitler Halinde Ödenir.
